کاوش موضوع خدا

خُدا به معنی مالک و صاحب، ریشه واژهٔ خدا یا خدای از فارسی میانه xwadāy به معنی «ارباب» و «پروردگار»، ویک واژهٔ ایرانی و مرتبط با واژهٔ اوستایی xᵛaδāta- ‏(𐬓𐬀𐬜𐬁𐬙𐬀) به معنی «قائم به خود» یا «آفریدهٔ خود» است. آفریدگار، اهورامزدا، ایزد، پروردگار، خالق، خداوند، دادار، الله، رب، کردگار، یزدان، سلطان، پادشاه، امیر، خدیو، مالک، صاحب، خدا قدرتی برتر و بدون ماهیتِ قابل تعریف، و برای نخستین بار در آیین زرتشت به‌عنوان نیروی یکتا و یگانه پرستش می‌شد و کم‌کم بر مبنای مفهوم‌محوری بسیاری از ادیان به ویژه ادیان ابراهیمی (یهودیت، مسیحیت و اسلام) می‌باشد. در این ادیان، خدا به عنوان آفرینن مترادف ده و آغازگر جهان هستی عنوان شده است. در دین‌های دوگانه‌انگار همچون آیین زرتشت، قدرت برتر به دو نوع یکی سرچشمهٔ خوبی‌ها و دیگری خاستگاه بدی‌ها تقسیم می‌شود؛ هرچند نام خدا برای قدرتی که سرچشمهٔ خوبی‌ها پنداشته می‌شود، به‌کار می‌رود. در کتاب مقدس یهودیان و مسیحیان، خداوند به نام یهوه به بنی اسرائیل و موسی معرفی می‌شود. در باور دسته دیگری از دین‌ها از جمله بوداگرایی، هندوگرایی و دین‌های منقرض‌شده‌ای مانند مذهب المپی خدایان زیادی وجود دارند. این خدایان یا ایزدان، معمولاً قادر مطلق نیستند و نمادهای جنبه‌های گوناگون جهان برتر و ماوراءالطبیعه هستند. به این‌گونه دین‌ها، دین‌های چندخدا گفته می‌شود. در باور صوفی‌گرایان، موجود برتر یعنی خدا، (که صوفیان آن را «حق» می‌نامند) موجودی است که به هیچ‌یک از صفاتی که در جهان ما یا در ذهن ما حضور دارند، منسوب نیست. گروه دیگری (از جمله عده‌ای از صوفیان) به همه‌خدایی باور دارند. برخی خداباوران یا به‌دیگر سخن، گروندگان به مفهوم وحدت وجود، کل همین جهان را برابر با خدا می‌دانند. گروه دیگری نیز به خدافراگیردانی (Pantheism) باور دارند. خدافراگیردانی شکلی از خداپرستی است که معتقد است خدا دربرگیرندهٔ جهان است ولی برابر با جهان نیست؛ یعنی جهان ما بخشی از خداست.... بیشتر در ویکی پدیا